به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات بسیج دانشگاه امام صادق علیه السلام، نشست چهارم از سلسله نشست‌های روش‌شناسی تولید علم دینی به همت دبیرخانه دوره‌های آموزشی پژوهشی فعالان علوم انسانی اسلامی «مفتاح» و با سخنرانی حجت الاسلام شریفی نویسنده کتاب «روش شناسی علوم انسانی اسلامی» روز چهارشنبه دوم اسفندماه در شهر مقدس قم برگزار شد.
حجت الاسلام شریفی در مقدمه بحث طی سخنانی گفت: بحث از روش و روش‌شناسی، یکی از پر جاذبه‌ترین و البته پر مجادله‌ترین مباحث در میان عالمان علوم انسانی است. تا جایی که بعضاً دوران اخیر را دوران «نبرد روش‌ها» نامگذاری کرده‌اند و در دهه‌های اخیر، صدها کتاب درباره روش و روش‌شناسی نوشته شده است و تحقیقات بسیار گسترده، مفید و کارگشایی در این زمینه صورت گرفته است.
وی در ادامه به تشریح سطوح مختلف روش شناسی در علوم انسانی پرداخت و ضمن بیان پنج سطح روشی، به تبیین هریک از این سطوح پرداخت.
حجت الاسلام شریفی سطح اول از روش شناسی در علوم انسانی را «روش به مثابه تکنیک گردآوری تحلیل داده ها» بیان کرد و گفت: اغلب کتاب‌های روش در کشور ما به ندرت تالیفی است و بیشتر حالت ترجمه‌ای دارند و همان تکنیکی که غربی‌ها در گردآوری داده‌ها بیان کرده‌اند در ایران هم ترجمه شده است. این تکنیک ها به سه رویکرد کمی، کیفی و تلفیقی تقسیم می‌شوند.
وی با اشاره به «روش داوری» به عنوان سطح دوم از روش شناسی در علوم انسانی، گفت: روش داوری یعنی نظریه‌ای که مطرح می‌شود، روش داوری و قضاوت درباره آن چگونه باید باشد؟ در روش داوری ما از کثرت گرایی روش در علوم انسانی باید تبعیت کنیم.
حجت الاسلام شریفی در ادامه «روش معرفت (تحلیل در علوم انسانی)» را سومین سطح از روش شناسی در علوم انسانی نام برد و در توضیح آن گفت: اگر می‌خواهیم به سمت علوم انسانی اسلامی حرکت کنیم ابتدا باید یک تفسیر روشی از علوم انسانی داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه علوم انسانی را برخی تعریف به مصداق کرده‌اند، گفت: البته برخی مثل علامه مصباح یزدی نیز علوم انسانی را تعریف به حقیقت می‌کنند. چیزی که در اینجا اهمیت دارد این است که در تعریف علوم انسانی باید واقع بینانه باشیم و بر اساس مولفه‌ها علوم انسانی را تعریف کنیم.
حجت الاسلام شریفی در ادامه بر اساس هفت مولفه به تشریح علوم انسانی پرداخت و گفت: این مولفه‌ها به ترتیب عبارتند از: سوال از چیستی یعنی «مقام تعریف» که بخش زیادی از کتب علوم انسانی به تعریف از علوم انسانی می‌پردازد، پرسش از چگونگی یا همان «مقام توصیف»، سوال از چرایی و پرسش از علل و عوامل یک کنش یعنی «مقام تبیین»، پرسش از معنا کشف انگیزه و جهان ذهنی کنشگر یا همان «مقام تفسیر»، سوال از چگونگی وضعیت آینده یعنی «مقام پیش بینی»، سوال از فضیلت و رذیلت یا همان «مقام ارزش‌گذاری»، و در نهایت سوال از چه باید کرد یعنی «مقام کنترل».
حجت الاسلام شریفی با بیان اینکه از میان این مراحل هفت گانه، مرحله آخر یعنی مقام کنترل نسبت به بقیه مراحل مهم‌تر می‌باشد، گفت: علوم انسانی علومی است که به توصیف، تبیین، تفسیر، پیش بینی، ارزش گذاری و کنترل کنش‌های انسان توجه می‌کند و به عبارتی دیگر علوم انسانی به تحلیل کنش‌های انسانی انسان می‌پردازد.
انتهای پیام/
